Preventie en Advance Care Planning
Preventie en Advance Care Planning
Twee belangrijke pijlers van wijkverpleging zijn preventie en Advance Care Planning. Deze twee vormen ook een doorlopend proces binnen de wijkverpleging; niet alleen bij cliënten die in zorg zijn, maar ook bij inwoners van de wijk die nog zorgbehoeftig zijn.
Preventie
In het expertisegebied wijkverpleegkundige, dat in 2019 is herzien, staat beschreven dat preventie een van de belangrijkste taken is van de wijkverpleegkundige (2). Sterker nog: dit is misschien wel de belangrijkste taak van iedereen die in de wijkverpleging werkt. De laatste jaren is de maatschappij zo drastisch veranderd, dat preventie steeds noodzakelijker wordt om de zorg in Nederland toegankelijk te houden. De wijkverpleging staat al jaren onder zware druk en tijdens de Coronapandemie is gebleken dat het gehele zorgsysteem in Nederland vastloopt wanneer een sector vastloopt. Of dit nou de ziekenhuiszorg is, de verpleeghuiszorg of de wijkverpleging: als er een radartje stopt, worden de andere sectoren zo overbelast dat het hele zorgsysteem instort. De wijkverpleging is daarmee cruciaal. Voornamelijk omdat door goede wijkverpleging kan worden voorkomen dat onnodige opnamen in het ziekenhuis plaatsvinden. Maar ook omdat door wijkverpleging mensen (langer) thuis kunnen blijven wonen. Dit scheelt niet alleen in maatschappelijke kosten, maar levert ook een hogere kwaliteit van leven op (3).
De wijkverpleging acteert middels vier vormen van preventie, waarbij we uitgaan van preventie naar doelgroep (4):
Universele preventie
Deze vorm van preventie richt zich op de gezonde inwoners van de wijk. Het doel is om de gezondheid te beschermen en te bevorderen. Een goed voorbeeld hiervan is het Rijksvaccinatieprogramma, maar ook het geven van een voorlichting over gezonde voeding op een middelbare school.
Selectieve preventie
Bepaalde groepen inwoners in de wijk hebben een verhoogd risico op het krijgen van een bepaalde ziekte. Binnen selectieve preventie wordt specifiek gericht op deze groepen, om ervoor te zorgen dat risicofactoren voor het krijgen van een ziekte worden teruggedrongen en de kans kleiner wordt dat iemand ziek wordt. Een voorbeeld hiervan is het toedienen van een griepvaccinatie aan ouderen of het organiseren van een valpreventietraining voor ouderen in jouw wijk.
Geïndiceerde preventie
Als iemand al beginnende klachten heeft, richt geïndiceerde preventie zich op het voorkomen van het verergeren van de aandoening. Het geven van advies en voorlichting over personenalamering en valpreventie aan iemand met multiple sclerosis valt, is een voorbeeld hiervan.
Zorggerelateerde preventie
Het kan ook zijn dat het niet meer mogelijk is om verergering te voorkomen. In dat geval kan de preventie zich richten op het voorkomen of terugdringen van complicaties, beperkingen, een lagere kwaliteit van leven of sterfte. Een voorbeeld hiervan is het geven van voedingsadviezen aan iemand met obesitas of het aanleren van het aantrekken van steunkousen bij iemand met hartfalen.
Dit figuur laat de verbindingen zien tussen doelgroepen (gezonde bevolking, bevolking met verhoogd risico, individu met beginnende klachten, individu met een ziekte), vormen/indelingen van collectieve preventie (universeel en selectief) en individuele preventie (geïndiceerd en zorggerelateerd) en financierders van preventie (overheid, zorgverzekeraar of gemeente).
Toolkit preventie
Het RIVM heeft een toolkit ontwikkeld voor het toepassen van preventie in de wijk, deze kun je gebruiken in je dagelijks werk.
Advance Care Planning
De term Advance Care Planning (ACP) staat voor het vroegtijdig bespreken, nadenken en plannen van de eventueel gewenste zorg en behandeling bij ziekte. Op die manier kan er geanticipeerd worden als een cliënt zijn wensen niet meer zelf aan kan geven. Het is wenselijk om naasten hierbij te betrekken zodat ook zij weten welke besluiten de cliënt heeft gemaakt. Hierdoor wordt de kwaliteit van zorg gewaarborgd, voorkomt het onnodig en onwenselijke opnames en vermindert angst en depressie bij cliënten en hun naasten (5).
ACP-gesprek
Via de knop hiernaast kom je terecht op de pagina met de opzet van het ACP-gesprek. Het is raadzaam vooraf aan dit gesprek na te gaan of de huisarts hier wellicht al eerder met de cliënt over gesproken heeft. Wanneer dit het geval is, bespreek dan met de huisarts de uitkomsten van dit gesprek. Daarnaast is het belangrijk om na het gesprek met de cliënt te bekijken hoe de huisarts op de hoogte gebracht kan worden van zijn/haar wensen, zodat dit in het huisartsendossier opgenomen kan worden. Vermeld deze informatie ook altijd in het zorgdossier zodat collega´s op de hoogte zijn van de zorg- en behandelwensen.
Bronnen
2. Rosendal H. Expertisegebied wijkverpleegkundige. V&VN vakgroep wijkverpleegkundigen. [Internet]. 2019. Beschikbaar via: https://www.venvn.nl/media/2ofdarne/20190607-expertisegebied-wijkverpleegkundige.pdf. [Geraadpleegd 18 maart 2022].
3. Boeije H, Verkaik R, de Groot K, Kappen H, Korevaar J. Kwaliteit van leven van langer thuiswonende ouderen: sessies met de praktijk. Utrecht: Nivel, 2019.
4. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Wat is preventie? [Internet]. Beschikbaar via: https://www.loketgezondleven.nl/integraal-werken/wettelijk-en-beleidskader-publieke-gezondheid/wat-is-preventie. [Geraadpleegd 20 december 2021].
5. Guldemond F, Ott B, Wind A. Toolkit Advance Care Planning m.b.t. het levenseinde. Laego. [Internet]. 2017. Beschikbaar via: https://www.nhg.org/sites/default/files/content/nhg_org/uploads/toolkit_acp_mbt_het_levenseindeokt_2017.pdf. [Geraadpleegd 21 maart 2022].